Page 6 - Çalıkuşu 51 | Niğde MEM

GEÇMİŞİN GELECEĞE İMZASI, TY ANA

Kemerhisar’da yürürken dikkatli olun çünkü ayaklarınızın altında geçmişin izlerini taşıyan büyük bir dünya var.Herhangi
bir yerde toprağı kazın,yüzlerce yıllık saklı bir tarihe ulaşırsınız.İşte amacımızda bu; Kemerhisar’ın gizli almış tarihi
katmanlarına ulaşmak,bu kayıp hazinenin katmanlarını birlikte gün yüzüne çıkarmak…

Gülek Geçidi’nin Kapadokya’ya açıldığı bölgedeki yüzlerce yıllık tarihe sahip belde Genç Hitit ve Romalılar döneminde
ön plana çıkmıştır.Niğde il merkezinin 24 km güneyinde, Bor ilçe merkezine 8 km uzakıkta ve Bahçeli beldesiyle iç içe
durumdadır.Bu antik kente birçok isim verildi. Tuvana dendi,Tyana dendi,Kilisehisar dendi.Bu tarihi kent,ilk olarak M.Ö.
6030’lu yıllarda Köşk Höyük’te yazılan lahitlerden de anlaşılacağı gibi Cilalı Taş Devri’ne kadar giden bir tarihçeyle karşılıyor
bizi.Kent daha sonrada, M.Ö. 1200’lü yıllarda II. Hitit İmparatorluğunun hükümet merkezi olarak çıkıyor karşımıza,İlk kent
kültürü oluşumu,yönetsel kavramların ortaya çıkması Hititler döneminde gerçekleşmiş,önemli bir ticaret merkezi olmaya
başlamış,doğu ile batı arasında geçiş noktası olmasından dolayı sürekli gündemde kalmıştır.

Öyle ki; tarihin en eski ve en güvenli güzergahı olan Kral Yolu,M.Ö. 5.yüzyılda Efes-Tyana ve Sinop-Tyana arasında yeniden
inşa edilir.Bu özelliğiyle Tyana,Pers İmparatorluğu Kralı I.Darius zamanında Efes ile Perslerin güçlü kenti Persopolis
arasında köprü vazifesi görmüştür.Tarihi Kral Yolu’nun başlangıcı olmasıyla birlikte dünyanın ilk posta teşkilatı da Tyana’da
kurulur. Kral Yolu büyük imparatorluk boyunca Efes’ten Persepolis’e kadar hızlı ulaşımı kolaylaştırmak için yapmıştır.Antik
Yunan kentlerinin Asur ve Pers kentleri ile ticareti sağlamak için Kral Yolu’nun son durağı Tyana’dan başlayan Şark Yolu
güzergahı oluşturulmuş,Asurların batıdaki son sınır komşusu Tyana’ya Kral Yolu ile ulaşan ticari ve kültürel değerler,Şark
Yolu ile Doğu’nun kalbi Persapolis’e kadar ulaşmıştır.

İlk çağlarda ise Kral ve Şark Yolu’na alternatif Avrupa’dan Çin’e güçlü bir güzergah inşa edilmek istenmiş bu yüzden
günümüze kadar ulaşan tarihi İpek Yolu oluşturulmuştur.İpek Yolu’nun Kral Yolu’nda kesiştiği tek yerin Tyana olması, tarih
için Kemerhisar’ın ne kadar vazgeçilmez olduğunun göstergesidir.

Genç Hitit döneminde kurulan Tabal-Tyana Krallığı ile Kayseri,Konya,Nevşehir,Niğde gibi 24 merkeze başkentlik yapmıştır.
24 kent krallığının merkezi olan Tyana tarihin ilk konfederasyon merkezi olarak göze çarpar.M.Ö 800 yılından 500 yıllara
kadar Tyana Kenti kendine özgü yönetim modeli ile batı ve doğu’dan gelen her türlü istilacı saldırıyı önler.

M.Ö. 480 yılında Perslerin Yunanistan’ı işgali sırasında Tyana el değiştirir, Persler burada büyük bir ikmal merkezi
kurarlar.M.Ö 335 yılında ise Makedon Kralı Büyük İskender Tyana’yı istila eder,gerek Hindistan,gerekse Mısır fetihlerinde
izlediği güzergah noktası olarak kullanır. M.Ö. 372 yılında ise Roma’ya bağlı Kapadokya Krallığı Güney ve Kuzey
diye ikiye ayrılmış.Güney Kapadokya Devleti kurularak başkenti Tyana ilan edilmiştir.Konya,Niğde,Ereğli,Aksaray ve
Viranşehir,Tyana’ya bağlanmıştır.

Büyük İskender’in ölümünün ardından Tyana şehir devleti olarak Roma İmparatorluğu’nun kontrolüne girer.

M.Ö. 50 yılında Romza İmparatoru Jul Sezar ile Mısır Kraliçesi Cleopatro arasında yaşanan destansı aşk ile Roma-Mısır
birleşmesi gündeme gelir. Cleopatra Roma toprağı olan Tarsus’a yerleşir, yazları ise Tyana’da ikamet etmeye başlar. M.Ö.
44 yılında Jul Sezar’ın ölümünden sonra Roma İmparatorluğu Doğu ve Batı Roma diye ikiye ayrılır..Tyana, Doğu Roma’nın
eline geçer.Doğu Roma’nın ilk imparatoru Marcus Antonius ile işbirliğine giden Cleopatra , Batı Roma’ya savaş açar. Savaşı
kaybeden Cleopatra önce Tyana’ya,arkasından Tarsus ve İskenderiye’ye çekilir ve burada ölür. Doğu Roma’nın tarihten
hemen silinmesiyle yeniden Büyük Roma İmparatorluğu yönetimine giren ve Romalılar döneminde piskopatlar tarafındn
idare edilen Tyana, 7. Yüzyıldan itibaren Arap saldırısına karşı direnmiştir.

Sık sık el değiştiren Tyana, Arap İstilası sonucu 810 yılında Abbasi Lideri Harun Reşit devletine katsada, 4 yıl sonra Roma geri
almıştır.830 yılında ise Abbasi Lideri Memnun tarafından kesin olarak alınan Tyana’da büyük bir yıkım gerçekleşmiş,tarihi
kilise,enstitü,birçok Roma eseri yok edimiştir.

6